Uitscheuren tijdens de bevalling: wat als je perineum niet goed herstelt?

Een eerlijk verhaal over bevallen, scheuren en herstel

Je hebt het ervaren. De bevalling was intens, bijzonder, misschien ook zwaar. En dan merk je achteraf dat er iets niet goed voelt: je perineum doet pijn, je onderkant ziet er anders uit, of het lijkt alsof de vagina doorloopt tot de anus. Je schaamt je, weet niet of dit normaal is, en vraagt je af: kan dit wel goed zijn?

Laat dit duidelijk zijn: je bent niet de enige, en dit hoort niet zomaar bij bevallen. In deze blog leg ik uit wat er kan gebeuren, waarom, en vooral, wat je eraan kunt doen.

 Wat is het perineum?

Het perineum is het stukje huid en spierweefsel tussen de vagina en de anus.
Hoewel het een klein gebied lijkt, heeft het een grote functie: het ondersteunt de bekkenbodem, speelt een rol bij plassen, ontlasting en seksueel gevoel, en vangt tijdens de bevalling de spanning van het persen op.

Het perineum bestaat uit verschillende spierlagen en zenuwen, die samen met de bekkenbodem zorgen dat de blaas, baarmoeder en darmen op hun plek blijven.
Tijdens de persfase van de bevalling wordt dit gebied maximaal opgerekt. Als de druk te groot is of te snel toeneemt, kan het perineum inscheuren , dit  heet een perineale ruptuur.

 Waarom scheuren vrouwen tijdens de bevalling?

Een scheur ontstaat wanneer het weefsel van het perineum niet voldoende kan meegeven tijdens de geboorte van de baby.
Dat kan komen door:

• een snelle of langdurige persfase;

• een groot of verkeerd liggend kind;

• gebruik van vacuüm of tang (forceps);

• een eerdere bevalling of littekenweefsel;

• spanning in de bekkenbodemspieren.

Verloskundigen proberen scheuren te voorkomen door het perineum te ondersteunen, het persen goed te begeleiden en soms een episiotomie (inknippen) te doen als dat veiliger is.

 De verschillende gradaties van uitscheuren

De ernst van een perineale ruptuur wordt in vier gradaties ingedeeld:

1. Eerstegraads: alleen de huid of het slijmvlies is gescheurd.

2. Tweedegraads: huid én spierweefsel van het perineum.

3. Derdegraads: de scheur loopt door tot in de kringspier van de anus.

4. Vierdegraads: de scheur loopt door tot in het slijmvlies van de anus zelf.

De laatste twee gradaties vallen onder de term OASIS (Obstetric Anal Sphincter Injury).

(Bron: Richtlijnendatabase – Totaalruptuur)

 Wanneer het herstel niet goed verloopt

Na de bevalling wordt het perineum gehecht, maar soms geneest het weefsel niet zoals het hoort.
Dan kun je last krijgen van:

• blijvende pijn of branderig gevoel;

• een “open” of los gevoel tussen vagina en anus;

• ongemak bij vrijen of plassen;

• littekenpijn of een vervormd uiterlijk;

• problemen met het ophouden van lucht of ontlasting.

Sommige vrouwen beschrijven dat “hun vagina doorloopt tot aan de anus” , dat kan wijzen op een onvolledig herstelde ruptuur of een litteken dat niet goed is aangelegd. Dit is medisch te beoordelen én te behandelen.

 Wat kun je doen als je klachten hebt?

1. Praat erover met je huisarts of gynaecoloog.
   Wees concreet: vertel wat je ziet, voelt en ervaart. Gebruik woorden als “scheur”, “open gevoel”, “pijn bij zitten of vrijen”.

2. Vraag om een gericht onderzoek van het perineum.
   Laat het gebied tussen vagina en anus goed bekijken — soms wordt er te snel vanuit gegaan dat “alles goed is genezen”.

3. Vraag om doorverwijzing naar een bekkenbodemcentrum.
   Daar werken specialisten (gynaecologen, bekkenfysiotherapeuten, eventueel chirurgen) samen.

4. Overweeg een perineumreconstructie.
   Als er structureel weefselverlies of verkeerde genezing is, kan een correctieve operatie uitkomst bieden.

5. Bekkenbodemfysiotherapie.
   Deze therapie helpt je spieren te versterken en beter te leren ontspannen.

6. Zoek psychologische ondersteuning.
   Schaamte, verdriet of trauma na een bevalling zijn normaal — hulp kan enorm helpen in je herstel.

 Bij een volgende bevalling

Als je eerder een ernstige ruptuur hebt gehad, bespreek dit dan ruim vóór je volgende bevalling.
Een gynaecoloog kan samen met jou de risico’s bespreken en een plan maken. Soms is een keizersnede veiliger, soms niet.

Volgens de Nederlandse Richtlijn Totaalruptuur:

• De kans op opnieuw een ruptuur is groter als je er eerder één had.

• Een goed geplaatste mediolaterale episiotomie kan het risico verlagen.

• De keuze voor een volgende bevalling wordt altijd individueel bepaald.

(Bron: Richtlijnendatabase – Counseling volgende baring na totaalruptuur (2024))

Belangrijke medische termen 

 Tot slot

Wat jij voelt,  pijn, schaamte, onzekerheid, is écht.
En het mag er zijn.
Het perineum is niet zomaar een stukje huid; het is een krachtig en kwetsbaar onderdeel van je lichaam. Als het beschadigd is geraakt, verdien je goede medische zorg en aandacht, niet stilte of wegwuiven.

Je bent niet alleen.
Vraag om hulp, praat erover en geloof dat herstel mogelijk is, fysiek én mentaal.

 Bronnen

• Richtlijnendatabase – Totaalruptuur (Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie)

• MDL – Richtlijn Totaalruptuur (Orde van Medisch Specialisten, 2013)

• 24Baby – Uitscheuren tijdens de bevalling

• Dijklander Ziekenhuis – De bekkenbodem na ruptuur of episiotomie