Eefje Engelen(1984) is bekkenfysiotherapeut, consulent seksuele gezondheid en bezig met haar registratie bij de NVVS (Nederlandse wetenschappelijke Vereniging Voor Seksualiteit). Ze werkt bij de praktijk ‘Vers Gras’, in Winterswijk en Groenlo, een samenvoeging van de achternamen van de twee oprichters (Verstegen en Grashof), maar qua naam is het tevens een symbool van frisheid. Daarnaast organiseert ze met twee andere consulenten en een seksuoloog een retraite voor vrouwen en seksualiteit.
Keuze
Eefje Engelen: ‘Nadat ik de studie voor fysiotherapeut had afgerond kwam ik in aanraking met bekkenfysiotherapie. Het samenkomen van de verschillende delen van het lichaam vond ik zo interessant dat ik de studie tot geregistreerd bekkenfysiotherapeut heb gevolgd. Daardoor kwam ik veel in contact met seksuele hulpvragen, dat triggerde mij. Ik kende dus alleen het medische aspect, maar ontdekte al gauw dat een behandeling nooit alleen fysiek kan zijn. Seksualiteit heeft invloed op de interactie, je zelfbeeld en gedrag. In seksualiteit zit ook veel verweven van onze cultuur, maatschappij en opvoeding. In eerste instantie de opleiding seksuele counseling gevolgd. Om daarna het tweede deel van de opleiding af te ronden tot consulent seksuele gezondheid. Op dit moment ben ik halverwege mijn registratie traject bij NVVS en werkzaam bij Vers Gras waar ik ook seksuele counseling biedt.
Seksuele functie problemen
Engelen: ‘Ik zie veel mensen met een medische aandoening zoals de huidaandoeningen Lichen Sclerosus, vaginaal eczeem maar ook slijmvlies klachten als gevolg van medicatie, chemotherapie etc. Maar bijvoorbeeld ook mannen met Peyronie van de penis. Dat is verlittekening van het bindweefsel van de penis, waardoor deze krom trekt en pijn kan geven bij o.a. erectie. Al deze klachten kunnen impact hebben op de seksuele beleving en functie. Maar ik zie ook mensen met minder controle over de bekkenbodem spieren. Ze herkennen niet welke impact dit heeft op de seksuele functie. Herkennen van bijvoorbeeld ontspanning en opwinding zijn cruciaal voor pijnvrij een penis in de vagina brengen. Als dit onvoldoende is kunnen er scheurtjes aan de onderzijde van de vulva of net in de vagina (overgang vulva/ vagina) optreden die pijnlijk zijn en ook nadien pijn geven. Deze scheurtjes kunnen ook iets bloeden. Met enige regelmaat zie ik ook mannen. Ze kunnen door bijvoorbeeld spanning in de bekkenbodem minder goed tot een erectie komen of deze behouden. Veel mannen hebben weinig kennis van de bekkenbodem. Maar juist bij deze klachten spelen ook gedrag, gedachten en verwachtingen een rol in het onderhouden van klachten. Alle aspecten samen zijn nodig om weer in contact te komen met hun eigen seksualiteit
Openheid
‘Veel mensen komen op advies van de huisarts, maar ook wel doordat ze er van iemand over gehoord hebben. Bij een intake maak ik altijd een koppeling naar de cijfers, overeenkomsten en dat ze niet de enige zijn. Dat is een opluchting, want er zit nog zoveel schaamte op. Wij hebben in Winterswijk echt een superfijne samenwerking met de urologen en gynaecologen. Ze sturen zowel mannen en vrouwen met seksuele klachten gericht door. De lijntjes met deze specialisten zijn heel kort.’
Traject mannen
‘Ik start met een intake waarbij we alle aspecten in beeld brengen van fysiek, verwachtingen, zelfbeeld, dagelijks leven en gezondheid. Bij mannen geef ik vaker uitleg over de samenwerking van brein en lichaam en negatieve stress. Deze vorm van stress heeft invloed op je seksuele functie en beleving. Daarnaast werken we aan de bekkenbodem, hoe beheers je deze spieren. Bij mannen gebruik ik veel echografie. Dan kunnen ze zelf zien welke spieren in de bekkenbodem je moet gebruiken bij een erectie en hoe je deze aanstuurt. Van daaruit maken we de stap naar: wat heb je dan nodig voor jouw klacht? Het kan zijn dat we lokaal de functie van de bekkenbodem verbeteren in ontspanning of in uithoudingsvermogen. Maar altijd maken we de koppeling naar het brein en de beleving. Een andere blik op seksualiteit, meer mogelijkheden, vertrouwen dat de erectie terug kan komen draagt bij aan herstel van de seksuele functie. Het zien van de ‘fysieke haakjes’ maakt ook dat ze daadwerkelijk ZIEN waar ze controle over hebben. Hierbij kun je ook laten zien dat stress/mindset direct invloed heeft op de spierspanning van de bekkenbodem.
Traject vrouwen
‘Ook bij vrouwen gaan we eerst uitpluizen wat er speelt en welke gevolgen er zijn. Bij vrouwen zie je vaker dat bevallingen, verzakkingen etc. een rol spelen in het ontstaan van de klachten. Maar ook chronische ziekten, zoals reuma en fibromyalgie, hebben invloed op de seksuele beleving. Onze maatschappij is nog steeds qua rolpatronen gesplitst in mannen en vrouwen. Zo zie ik met enige regelmaat vrouwen die klachten hebben bij seksuele interactie, maar eigenlijk zelf ook niet weten wat ze fijn vinden. Vaak hoor ik dat ze seks hebben omdat het voor HEM belangrijk is. Maar een lijf zal zich hier altijd tegen verzetten. Dit terwijl mannen het vaak heel belangrijk vinden dat hun vrouwen het fijn en prettig vinden. Bij vrouwen zie ik dus vaker pijnklachten als gevolg van bekkenbodem spanning (situationeel), onvoldoende contact met eigen seksualiteit of veranderend lijf als gevolg van behandelingen/leeftijd.’
Partner
‘Ik zeg vanaf de eerste keer: je bent hier niet alleen in, het is een probleem van jullie samen. Jij ervaart daar de meeste belemmering in, je wil daarmee aan de slag maar het is echt wenselijk om samen aan de slag te gaan. Dus neem je partner mee wanneer jij daar behoefte aan hebt en deel alles wat je hier bespreekt. Weet dat je partner altijd welkom is. Na een nare ervaring in het verleden (trauma) kunnen we hier specifiek aandacht aan besteden bij het hervinden van seksualiteit. Het maakt ook dat partners daarna makkelijker samen seksualiteit bespreken, ze kunnen van daaruit kijken naar oude verwachtingen en patronen en nieuwe mogelijkheden samen ontdekken.’
Seks als buffet
Eefje Engelen: ‘Eten is voor iedereen veilig en herkenbaar. Ik gebruik nu vaak de beeldspraak van een buffet. Je hebt beide je voorkeuren, maar ook overeenkomsten. Soms wil je ook wel eens iets proeven omdat de ander dit aanraadt. Maar je eet samen. Voor het ontdekken van ‘nieuwe gerechten’ verwijs ik ze naar verschillende webpagina’s, waaronder naar “de paarse keizerin”. In sommige situaties is het wenselijk om te behandelen met een pelotte, een soort dildo in verschillende maten. Bijvoorbeeld bij vaginisme of een litteken. Tegenwoordig gebruik ik hiervoor steeds meer verschillende vibrators. Dit is vooral omdat pelottes heel erg medisch zijn, terwijl een belangrijk deel van seksualiteit plezier is. Seksuele speeltjes kunnen juist medisch en op seksueel plezier en verbinding een rol spelen. Daarbij draagt vibratie ook bij aan doorbloeding, ontspanning en pijndemping. Juist bij ‘de paarse keizerin’ beschrijven ze op hun website goed wat de voor- en nadelen zijn van de verschillende vibrators/ speeltjes. Er wordt binnenkort ook een vibrator bij ‘myownfilo’ ontworpen, die zowel een medische als plezier functie heeft. Bij vibrators zien we dat de trilling en lichte druk hetzelfde werkt als rustig wrijven. Deze wrijving gebruiken we bijvoorbeeld als we ons zeer hebben gedaan. Wrijven over een pijnlijke plek helpt de pijn te verlichten. Dat is een herkenbaar mechanisme. De vibratie kan ook opwinding en vochtigheid stimuleren. Dus het gebruik van een vibrator geeft een andere sensatie en leidt ook sneller naar weer interactie samen met de partner. Bij vrouwen beginnen we eigenlijk altijd aan de buitenzijde van de vagina. Hierna bouwen het stapje voor stapje op naar hetgeen de vrouw graag wenst te bereiken. Veel vrouwen ervaren het als erg positief om hiermee te werken, gebruiken het vaak ook om daarna bijvoorbeeld tot een orgasme te komen. Het voelt voor de meeste vrouwen dan toch meer als belonen en genieten dan ‘oefenen’.’
